Hæstiréttur Bandaríkjanna lýkur jákvæðri mismunun við inntöku í háskóla, neistar deilur

Í kennileiti Jákvæð mismunun Hæstiréttur Bandaríkjanna, með 6-3 meirihluta, hefur lýst því yfir að tillit til kynþáttar við inntöku í háskóla brjóti í bága við jafnréttisákvæði 14. breytingarinnar.

Úrskurðurinn beinist sérstaklega að inntökuferlum Harvard háskólans og háskólans í Norður-Karólínu (UNC), en áhrif hans ná til æðri menntastofnana á landsvísu.

John Roberts, yfirdómari, skrifaði fyrir meirihlutann og sagði að inntökuforrit Harvard og UNC skorti skýr markmið sem réttlæta notkun kynþáttar.

Roberts hélt því fram að þessi forrit noti ekki aðeins kynþátt á neikvæðan hátt heldur viðhaldi einnig kynþáttastaðalímyndum. Hann lagði áherslu á að sjálfsmynd einstaklings ætti að ráðast af árangri, færni og vexti, frekar en lit húðarinnar.

Hins vegar voru þrír frjálslyndu dómararnir - Sonia Sotomayor, Elena Kagan og Ketanji Brown Jackson - ágreiningur frá meirihlutaálitinu.

Sotomayor hélt því fram, í séráliti sínu, að jafnverndarákvæðið geri ráð fyrir kynþáttameðvituðum ráðstöfunum í samfélagi. Þar sem kynþáttur heldur áfram að gegna mikilvægu hlutverki.

Hún lagði áherslu á sögulega útilokun kynþátta í arfleifð Harvard og UNC. Þar á meðal tengsl þeirra við þrælahald og yfirburði hvítra.

Málsókn og rök

Málið gegn Harvard var höfðað af hópi sem heitir Students for Fair Admissions. Fjármögnuð af íhaldssömum lögfræðingi Edward Blum.

Þeir fullyrtu að inntökuferli Harvard mismunaði asískum amerískum umsækjendum í þágu annarra kynþátta og þjóðernishópa.

Í UNC-málinu var því haldið fram að tillit til kynþáttar við inntöku brjóti í bága við jafnverndarákvæði 14. breytingarinnar.

The jákvæðar aðgerðir Ákvörðunin hefur víðtæk áhrif á stefnu um jákvæða mismunun við inntöku í háskóla.

Jafnréttisaðgerðir komu fram á tímum borgararéttindahreyfingarinnar sem leið til að takast á við mismunun á grundvelli kynþáttar, trúarbragða og kyns.

Þó að níu ríki hafi þegar bannað kynþáttabundna jákvæða mismunun í opinberum stofnunum. Þessi dómur Hæstaréttar hefur áhrif á bæði einkarekna og opinbera háskóla og háskóla um allt land.

Viðbrögð við jákvæðar aðgerðir ákvörðun hefur verið skautuð. Barack Obama fyrrverandi forseti og Michelle Obama lýstu yfir vonbrigðum.

Lögð áhersla á mikilvægi jákvæðrar mismununar til að veita hópum sem ekki eru fulltrúar tækifæri til.

Chuck Schumer, leiðtogi meirihluta öldungadeildarinnar, gagnrýndi ákvörðunina og fullyrti að hún hindri framfarir í átt að kynþáttarétti og auki á núverandi ójöfnuð.

Á hinn bóginn studdi fyrrverandi ríkisstjóri Suður-Karólínu og Nikki Haley, forsetaframbjóðandi GOP árið 2024, úrskurðinn með þeim rökum að hann stuðlaði að sanngirni og jöfnum tækifærum.

Umræðan um jákvæða mismunun

Umræðan um jákvæða mismunun hefur lengi snúist um spurningar um námsávinning og fjölbreytileika.

Í munnlegum málflutningi efuðust íhaldssamir dómarar um lögmæti og nauðsyn þess að taka tillit til kynþáttar við inntökur, og vísaði til máls frá 2003 sem spáði fyrir um úreldingu jákvæðrar mismununar innan 25 ára.

Þessi dómur Hæstaréttar markar veruleg tímamót í hlutverki jákvæðrar mismununar við inntöku í háskóla.

Þó að stuðningsmenn úrskurðarins haldi því fram að hann styðji sjónarmið sem byggja á verðleikum, halda andstæðingar því fram að hann viðhaldi kynþáttaójöfnuði og takist ekki að fjalla um sögulegt samhengi mismununar.

Þar sem þjóðin glímir við þessar afleiðingar er framtíð fjölbreytileika og aðgangs að æðri menntun í óvissu.

Eru jákvæðar aðgerðaráætlanir krafist samkvæmt lögum

Ákveðnar aðstæður, fyrir verktaka ríkisins og undirverktaka í Bandaríkjunum, krefjast lagalega framkvæmd aðgerðaáætlana. Skrifstofa Federal Contract Compliance Programs (OFCCP) ber ábyrgð á því að framfylgja þessum kröfum.

Meginmarkmiðið er að tryggja að atvinnurekendur sem fá fé séu virkir að grípa til aðgerða til að koma í veg fyrir mismunun og stuðla að atvinnutækifærum kvenna, minnihlutahópa, einstaklinga, fatlaðra og verndaðra vopnahlésdaga.

Hins vegar eru einkafyrirtæki sem ekki hafa ríkissamninga ekki skylt samkvæmt lögum að hafa áætlanir. Getur valið að hrinda þeim í framkvæmd af fúsum og frjálsum vilja.

Eru jákvæðar aðgerðaáætlanir trúnaðarmál

Áætlanir um jákvæðar aðgerðir eru venjulega meðhöndlaðar sem trúnaðarmál innan stofnunar. Þau samanstanda af upplýsingum um ráðningarhætti fyrirtækisins, lýðfræðileg gögn og aðferðir til að efla fjölbreytileika og innifalið á vinnustað.

Þrátt fyrir að fyrirtæki kunni að deila þáttum aðgerðaáætlana sinna, er ítarlegum gögnum og sérstökum aðferðum almennt haldið trúnaðarmáli til að vernda friðhelgi starfsmanna og einkaréttar fyrirtækjaupplýsingar.

Hins vegar ef ríkisstofnun eins og OFCCP hefur rannsókn eða endurskoðunarfyrirtæki er skylt að veita aðgang að aðgerðaáætlunum sínum.